مجازات کلاهبرداری اینترنتی چیست؟ (نحوه شکایت و بازگرداندن پول)

کلاهبرداری اینترنتی چیست و چگونه قربانی می‌شویم؟

کلاهبرداری اینترنتی، به هرگونه اقدام فریبنده از طریق فضای مجازی گفته می‌شود که با هدف ربودن مال یا تحصیل منفعت نامشروع صورت می‌گیرد. این نوع کلاهبرداری، طیف وسیعی از فعالیت‌ها را دربر می‌گیرد و مجرمان همواره در حال ابداع روش‌های جدیدی برای فریب قربانیان هستند. درک این روش‌ها اولین گام برای محافظت از خود است.

چارچوب قانونی و مجازات کلاهبرداری اینترنتی در ایران

قانونگذار ایران، برای مقابله با جرائم رایانه‌ای و کلاهبرداری‌های اینترنتی، قوانین مشخصی وضع کرده است. اصلی‌ترین سند قانونی در این زمینه، «قانون جرایم رایانه‌ای» است که در سال 1388 به تصویب رسید و جزئیات مربوط به این جرایم و مجازات‌های آنها را تبیین می‌کند.

قانون جرائم رایانه‌ای

بر اساس ماده 13 قانون جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه‌ها، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال به دست آمده محکوم می‌شود. این ماده، اساس برخورد با کلاهبرداری اینترنتی را تشکیل می‌دهد.

مجازات‌های مالی و حبس

مجازات کلاهبرداری اینترنتی، بسته به میزان مال مورد کلاهبرداری و شرایط پرونده، می‌تواند متفاوت باشد. علاوه بر حبس و جزای نقدی، دادگاه می‌تواند مجرم را به رد مال (بازگرداندن پولی که به دست آورده) نیز محکوم کند که این امر از اهمیت بالایی برای قربانیان برخوردار است.

نحوه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

در صورت مواجهه با کلاهبرداری اینترنتی، حفظ آرامش و اقدام سریع و صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است. روند شکایت از این جرایم دارای مراحل مشخصی است که در ادامه به تفصیل توضیح داده می‌شود.

گام اول: جمع‌آوری مستندات

قبل از هر اقدامی، جمع‌آوری تمامی مدارک و شواهد مربوط به کلاهبرداری ضروری است. این مدارک، نقش کلیدی در اثبات جرم و شناسایی مجرم ایفا می‌کنند.

• اسکرین‌شات‌ها: از صفحات وب، چت‌ها، پیام‌ها یا ایمیل‌های حاوی اطلاعات کلاهبرداری.
• فیش واریزی: مستندات مربوط به تراکنش‌های بانکی، شماره کارت، شماره حساب مقصد و زمان واریز.
• اطلاعات تماس: شماره تلفن‌ها، آدرس ایمیل‌ها یا شناسه‌های کاربری که مجرم از آنها استفاده کرده است.
• آدرس وب‌سایت‌های جعلی: در صورت وجود، آدرس دقیق سایت‌هایی که فریبنده بوده‌اند.

گام دوم: مراجعه به پلیس فتا

پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) مرجع اصلی رسیدگی به جرائم اینترنتی در ایران است. شما می‌توانید با مراجعه حضوری به یکی از دفاتر پلیس فتا در سراسر کشور یا از طریق وب‌سایت پلیس فتا، شکایت خود را ثبت کنید.

• ثبت شکایت اولیه: شرح کامل ماجرا و ارائه مستندات جمع‌آوری شده به افسر پرونده.
• دریافت کد رهگیری: پس از ثبت شکایت، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد که برای پیگیری‌های بعدی لازم است.

گام سوم: پیگیری از طریق مراجع قضایی

پس از ثبت شکایت در پلیس فتا، پرونده به دادسرا ارجاع داده می‌شود. در این مرحله، بازپرس پرونده با کمک کارشناسان پلیس فتا به بررسی ابعاد جرم، شناسایی مجرم و جمع‌آوری ادله می‌پردازد.

• ارجاع به دادسرا: پرونده از پلیس فتا به دادسرای جرائم رایانه‌ای منتقل می‌شود.
• تحقیقات مقدماتی: بازپرس با کمک پلیس فتا، تحقیقات لازم را انجام می‌دهد.
• صدور قرار: پس از تکمیل تحقیقات، بازپرس در صورت کافی بودن دلایل، قرار جلب به دادرسی را صادر می‌کند و پرونده به دادگاه ارسال می‌شود. در غیر این صورت، قرار منع تعقیب صادر خواهد شد.

چگونه پول از دست رفته را بازگردانیم؟

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های قربانیان کلاهبرداری اینترنتی، بازگرداندن پول از دست رفته است. اگرچه این فرآیند ممکن است زمان‌بر باشد، اما با پیگیری صحیح، شانس استرداد مال وجود دارد.

اقدامات اولیه بانکی

به محض اطلاع از کلاهبرداری، فورا با بانک مبدا خود تماس بگیرید و درخواست مسدودی کارت و پیگیری تراکنش را بدهید. در برخی موارد، اگر تراکنش هنوز در حال پردازش باشد، امکان توقف آن وجود دارد.

• تماس فوری با بانک: اطلاع رسانی به بانک صادرکننده کارت و درخواست ردیابی تراکنش.
• گزارش به شاپرک: در مواردی که پرداخت از طریق درگاه شاپرک صورت گرفته باشد، می‌توانید از طریق سیستم شاپرک نیز اقدام به پیگیری کنید.

پیگیری قضایی برای استرداد مال

در روند قضایی، علاوه بر مجازات کلاهبردار، دادگاه حکم به “رد مال” نیز صادر می‌کند. این به این معنی است که کلاهبردار موظف است پولی را که از شما به دست آورده، بازگرداند.

• طرح دعوای حقوقی: حتی اگر کلاهبردار دستگیر و مجازات شود، برای بازگرداندن پول باید یک دعوای حقوقی مجزا یا ضمن شکایت کیفری، درخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم را مطرح کنید.
• شناسایی اموال کلاهبردار: در صورت شناسایی اموال کلاهبردار، می‌توانید درخواست توقیف و فروش آنها را برای جبران خسارت خود داشته باشید.

نکات کلیدی برای افزایش شانس بازگشت پول

• سرعت عمل: هرچه سریع‌تر اقدام کنید، شانس بیشتری برای توقف تراکنش یا ردیابی پول خواهید داشت.
• مستندات کامل: دقت در جمع‌آوری مدارک، روند پیگیری را بسیار تسریع می‌کند.
• مشاوره حقوقی: دریافت مشاوره از یک وکیل متخصص در جرائم رایانه‌ای می‌تواند در تمامی مراحل به شما کمک کند و شانس موفقیت شما را افزایش دهد. موسسه حقوقی وکیل آنلاین آماده ارائه خدمات مشاوره و پیگیری پرونده‌های شماست.

پیشگیری: سپر دفاعی شما در برابر کلاهبرداری اینترنتی

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. با رعایت چند نکته ساده، می‌توانید تا حد زیادی خود را در برابر کلاهبرداری‌های اینترنتی ایمن کنید.

سؤالات متداول (FAQ)